Ο μαστός βρίσκεται στο πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα και αναπτύσσεται στις γυναίκες στη διάρκεια της ήβης μετά την ενεργοποίηση του άξονα υποθάλαμος – υπόφυση – ωοθήκες και σχετίζεται με την αύξηση των επιπέδων οιστρογόνων και προγεστερόνης στο αίμα.
Ο μαστός είναι ένα όργανο με προορισμό τη διατροφή του νεογνού. Αποτελείται από 15 -20 λόβια, τα οποία περιέχουν πολλά μικρότερα λοβίδια, τα οποία περιέχουν τους γαλακτοφόρους αδένες που παράγουν το γάλα. Οι γαλακτοφόροι πόροι παροχετεύουν το γάλα από τους αδένες, εκβάλλοντας στη θηλή του μαστού (κωνικό ή κυλινδρικό έπαρμα του δέρματος που εμφανίζει ρωγμές, με τα στόμια των γαλακτοφόρων πόρων). Η θηλή περιβάλλεται από μια κυκλική περιοχή σκουρότερου δέρματος, τη θηλαία άλω.
Ο μαστός διακρίνεται σε 4 τεταρτημόρια (άνω έξω, άνω έσω, κάτω έξω, κάτω έσω) και μια κεντρική περιοχή ακτίνας 1 εκ. από τη θηλαία άλω.
Καρκίνος μαστού
Κάθε χρόνο στην Ελλάδα διαγιγνώσκονται 5.000 περίπου νέες περιπτώσεις καρκίνου μαστού. Σήμερα στις Η.Π.Α ζουν περισσότερες από 2.000.000 γυναίκες με καρκίνο μαστού και υπολογίζεται ότι 1 στις 8 γυναίκες παγκοσμίως θα παρουσιάσουν καρκίνο μαστού σε κάποια φάση της ζωής τους.
Η πρόληψη του καρκίνου του μαστού περιλαμβάνει:
- Αυτοεξέταση από την γυναίκα
- Κλινική εξέταση – ψηλάφηση του μαστού από κλινικό ιατρό
- Μαστογραφία
- Άλλες απεικονιστικές μέθοδοι (υπερηχογράφημα, μαγνητική)
Ο καρκίνος του μαστού αναπτύσσεται συνήθως από τα αδενικά κύτταρα των πόρων και των λοβίων. Η κυριότερη αποχέτευση της λέμφου από το μαστό είναι η πορεία προς τους μασχαλιαίους λεμφαδένες. Οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες είναι 20 – 30 και αποτελούν τους αποδέκτες του μεγαλύτερου μέρους της λέμφου του μαστού. Διακρίνονται σε 5 ομάδες:
- Λεμφαδένες της θωρακικής ή πρόσθιας ομάδας (4 – 5)
- Λεμφαδένες της υποπλάτιας ή οπίσθιας ομάδας (6 – 7)
- Λεμφαδένες της έξω ομάδας (4 – 6)
- Λεμφαδένες της κεντρικής ομάδας (3 – 4)
- Λεμφαδένες της κορυφαίας ομάδας (6 – 12)
Παράγοντες κινδύνου:
- Φύλο
- Ηλικία
- Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου μαστού, ιδιαίτερα σε συγγενή 1ου βαθμού που προσβλήθηκε σε νεαρή ηλικία
- Γνωστή μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1, BRCA2
- Πρώιμη εμμηνόπαυση
- Άτοκη
- Πρώτη κύηση σε ηλικία >35 έτη
- Μακροχρόνια θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης
- Παχυσαρκία
- Κατανάλωση αλκοόλ
- Ιστορικό καρκίνου μαστού στον άλλο μαστό
Διάγνωση
Η διάγνωση του καρκίνου γίνεται με ιστολογική ή κυτταρολογική επιβεβαίωση της κακοήθειας της μάζας στο μαστό.
- Βιοψία με λεπτή βελόνη (FNA): γίνεται αναρρόφηση κυττάρων ή ιστού μέσω μιας βελόνης από την ύποπτη περιοχή
- Στερεοτακτική βιοψία: πραγματοποιείται με την καθοδήγηση απεικονιστικών μηχανημάτων, ώστε να είναι βέβαιη η λήψη υλικού από την ύποπτη περιοχή
- Ανοικτή βιοψία: κλασσική χειρουργική αφαίρεση και ταχεία βιοψία
Σταδιοποίηση
Χειρουργική Μαστού
Η χειρουργική επέμβαση είναι το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού.
Οι χειρουργικές επιλογές είναι:
- Ογκεκτομή με βιοψία λεμφαδένα φρουρού
- Ογκεκτομή με λεμφαδενικό καθαρισμό και ακτινοθεραπεία
- Απλή μαστεκτομή με ή χωρίς ανάπλαση του μαστού
- Τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή με ή χωρίς ανάπλαση μαστού
Λεμφαδένας φρουρός
Η τεχνική πραγματοποιείται με τη χρήση είτε μιας χρωστικής είτε μιας ραδιοσημασμένης ουσίας, οι οποίες απορροφώνται από το λεμφικό δίκτυο και λιμνάζουν στο Λεμφαδένα Φρουρό. Αφαιρείται ο λεμφαδένας φρουρός και αν η ταχεία βιοψία είναι αρνητική για κακοήθεια, δεν είναι αναγκαία η πλήρης μασχαλιαία λαμφαδενεκτομή.
Ογκεκτομή
Η συχνότερη θεραπευτική αντιμετώπιση των πρώιμων καρκίνου του μαστού είναι η ογκεκτομή και κυρίως η ευρεία ογκεκτομή, σε συνδυασμό με λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχάλης και στη συνέχεια Ακτινοθεραπεία, υπό την προϋπόθεση ότι τα όρια εκτομής είναι υγιή.
Απλή μαστεκτομή
Περιλαμβάνει την αφαίρεση του μαστού (μαζικός αδένας, δέρμα, θηλή και θηλαία άλως) και της περιτονίας του μείζονος θωρακικού μυός, χωρίς λεμφαδενικό καθαρισμό. Η απλή μαστεκτομή εφαρμόζεται με ασφάλεια στις εξής περιπτώσεις:
- Μη διηθητικό καρκίνωμα με πολυεστιακή ανάπτυξη
- Σε άτομα που δεν μπορούν να λάβουν παρατεταμένη αναισθησία
- Τοπικά προχωρημένος καρκίνος μαστού
- Διάχυτες προκαρκινικές ματεστάσεις
Τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή
Πραγματοποιείται ολική αφαίρεση του μαστού με το υπερκείμενο δέρμα, το σύμπλεγμα θηλή – θηλαία άλω, την περιτονία του μείζονος θωρακικού μυός και λεμφαδενικόσ καθαρισμός της μασχάλης. Εφαρμόζεται στις περιπτώσεις:
- Διηθητικός καρκίνος με πολυκεντρική ανάπτυξη
- Όγκος <5 εκ., χωρίς διήθηση του μείζονος θωρακικού μυός
- Όγκος έως 5 εκ., εντοπισμένο σε πολύ μικρό μαστό
Αποκατάσταση μαστού
Η αποκατάσταση του μαστού βελτιώνει σημαντικά την ψυχολογική κατάσταση και την ποιότητα ζωής της ασθενούς. Υπάρχουν οι παρακάτω επιλογές:
1. Αποκατάσταση με διαστολείς ιστών
Πραγματοποιείται με τοποθέτηση διαστολέα ιστών είτε άμεσα κατά τη διάρκεια της μαστεκτομής, είτε σε δεύτερο χρόνο μετά την μαστεκτομή. Η διάταση γίνεται εισάγοντας φυσιολογικό ορό από μια βαλβίδα, για ένα διάστημα μερικών εβδομάδων. Όταν το δέρμα διαταθεί αρκετά αφαιρείται ο διαστολέας και τοποθετείται ένα μόνιμο ένθεμα. Σε δεύτερη φάση δημιουργείται θηλή και θηλαία άλως.
2. Πλατύς ραχιαίος
Είναι μια επέμβαση κατά την οποία μεταφέρεται μυοδερματικός κρημνός από την πλάτη για να καλύψει ένα διαστολέα ή ένα πρόθεμα.
3. Εγκάρσιος κρημνός ορθού κοιλιακού μυός
Ο μαστός δημιουργείται από το δέρμα και το λίπος του κατώτερου τμήματος της κοιλίας, με ταυτόχρονη λιπεκτομή από τη δότρια περιοχή.
4. Μείζων γλουτιαίος μυς
Χρησιμοποιείται μυοδερματικός κρημνός από το μείζονα γλουτιαίο μυ, πλάτους 13 – 15 εκ. και μήκους 25 – 30 εκ. για την αποκατάσταση του μαστού.
