Ο καρκίνος του ενδομητρίου είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου του γυναικείου γεννητικού συστήματος. Η συνολική πρόγνωση είναι πολύ καλή, καθώς περίπου το 75% των περιπτώσεων διαγιγνώσκονται σε αρχόμενο στάδιο και η θεραπεία είναι χειρουργική με εξαιρετικά αποτελέσματα.
Το 70 – 80% των περιπτώσεων αφορά γυναίκες στην εμμηνόπαυση, αν και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση της συχνότητας στις γυναίκες ηλικίας 35 – 45 ετών.
Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων ο καρκίνος ενδομητρίου παρουσιάζει πρώιμα συμπτώματα, με αποτέλεσμα τη διάγνωση σε αρχόμενο στάδιο της νόσου.
- Αιμορραγία στην εμμηνόπαυση (μετεμμηνοπαυσιακή αιμορραγία)
- Ανωμαλίες περιόδου (αυξημένη αιμορραγία, αίμα μεταξύ των περιόδων)
- Αιμορραγία μετά από σεξουαλική επαφή
- Αυξημένα κολπικά υγρά (καφέ, κίτρινα)
- Απότομη διόγκωση της μήτρας
Αν και η ακριβής αιτιολογία της νόσου δεν είναι γνωστή, έχει βρεθεί αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης σε περιπτώσεις αυξημένης έκθεσης σε οιστρογόνα, όπως στις παρακάτω περιπτώσεις:
- Παχύσαρκες γυναίκες
- Διαβητικές γυναίκες
- Γυναίκες που λαμβάνουν ταμοξιφαίνη για θεραπεία καρκίνου του μαστού
- Άτοκες γυναίκες
- Χρόνια ανωοθυλακιορρηξία (π.χ πολυκυστικές ωοθήκες)
- Πρώιμη εμμηναρχή (ηλικία εμφάνισης πρώτης περιόδου)
- Καθυστερημένη εμμηνόπαυση
Η διάγνωση γίνεται με ιστολογική εξέταση (βιοψία) υλικού που λαμβάνεται μέσα από την μήτρα με έναν από τους παρακάτω τρόπους:
- Βιοψία ενδομητρίου με pipelle
- Κλασματική απόξεση ενδομητρίου
- Υστεροσκόπηση και λήψη βιοψιών ενδομητρίου
Μια πρώτη ένδειξη, αλλά όχι οριστική διάγνωση μπορεί να υπάρξει και στο διακολπικό υπερηχογράφημα, όταν το πάχος ενδομητρίου είναι > 5mm.
Σε κάθε περίπτωση για τον αποκλεισμό παθολογίας από τον τράχηλο της μήτρας θα πρέπει να διενεργείται και τεστ Παπανικολάου.
ο όγκος περιορίζεται στην μήτρα
ο όγκος έχει επεκταθεί και στον τράχηλο της μήτρας
υπάρχει επέκταση της νόσου εκτός της μήτρας
υπάρχουν απομακρυσμένες μεταστάσεις ή διήθηση της ουροδόχου κύστης ή του εντέρου
Η αντιμετώπιση του καρκίνου ενδομητρίου είναι κατά κύριο λόγο χειρουργική και περιλαμβάνει την ολική Υστερεκτομία (αφαίρεση μήτρας) με τα εξαρτήματα (σάλπιγγες ωοθήκες) και την αφαίρεση λεμφαδένων από την πύελο και την αορτή.
Η αφαίρεση λεμφαδένων είναι καθοριστικής σημασίας, όπως σε κάθε ογκολογική επέμβαση, γιατί σε αυτούς εμφανίζονται οι περισσότερες υποτροπές της νόσου.
Στο παρελθόν η χειρουργική επέμβαση πραγματοποιούνταν με λαπαροτομία (ανοιχτό χειρουργείο). Πλέον όμως παγκοσμίως η επέμβαση πραγματοποιείται λαπαροσκοπικά, με απόλυτη ασφάλεια και επιτυχία. Η ανάρρωση και κινητοποίηση των ασθενών είναι πολύ πιο γρήγορη σε σχέση με το ανοιχτό χειρουργείο, εξασφαλίζοντας άριστο ογκολογικό αποτέλεσμα και την καλύτερη δυνατή πορεία της ασθενούς.
Βέβαια η πραγματοποίηση της επέμβασης αυτής απαιτεί μεγάλη δεξιότητα και εκπαίδευση από το Λαπαροσκοπικό χειρουργό, σε συνδυασμό με εμπειρία στη Γυναικολογική Ογκολογία.
Ο Δρ. Δημήτρης Ζυγούρης με την ομάδα Προηγμένης Γυναικολογικής Χειρουργικής στην Μονάδα Γυναικολογικής Ογκολογίας του «Αγίου Λουκά», εφαρμόζουν για την αντιμετώπιση καρκίνου του Ενδομητρίου της μήτρας, εφαρμόζει καινοτόμες τεχνικές, όπως:
- Ολική Λαπαροσκοπική Υστερεκτομή μετά των Εξαρτημάτων, Πυελικός και Πάρα-αορτικός λεμφαδενικός καθαρισμός, όπου είναι αναγκαίο αναλόγως του σταδίου και του βάθους διηθήσεως στο μυομήτριο της μήτρας.
- Στις περιπτώσεις αρχόμενου καρκίνου ενδομητρίου Μήτρας αλλά και τράχηλου μήτρας πραγματοποιείται η πρωτοποριακή και καινοτόμος μέθοδος ανίχνευσης λεμφαδένα φρουρού με τη χρήση τεχνολογίας NIR/ ICG, συστήματος IMAGE1 S™ RUBINA K.Storz.
- Αιμορραγία ακόμα και σταγονοειδής στην εμμηνόπαυση
- Αιμορραγία η οποία είναι εκτός περιόδου
- Αυξημένη διάρκεια της περιόδου, δηλ. μεγαλύτερη ροή αίματος
- Μεσοκυκλική αιμορραγία (αιμορραγία δηλ. ανάμεσα στις περιόδους)
- Μικροαιμορραγίες μετά την σεξουαλική επαφή
- Αυξημένα κολπικά υγρά
- Τεστ Παπανικολάου για τον αποκλεισμό κακοήθειας από τον τράχηλο της μήτρας ( Τα καρκινώματα του ενδομητρίου προσβάλουν το εσωτερικό περίβλημα της μήτρας, οπότε δεν μπορεί να διαγνωσθεί με το pap-test).
- Διακολπικό υπέρηχο (Εάν παρουσιαστούν συμπτώματα όπως αιμορραγία και κοιλιακοί πόνοι, το οποίο παρέχει πληροφορίες για το πάχος του ενδομητρίου )
- Οριστική διάγνωση τίθεται με την διαγνωστική απόξεση της μήτρας (Η βιοψία του ενδομητρίου που πραγματοποιείται εισάγοντας ένα εύκαμπτο όργανο στο εσωτερικό της μήτρας και παίρνοντας μικρές ποσότητες ιστού για ιστολογική εξέταση)
- Η υστεροσκόπηση αποτελεί ενα από τα πιο σύγχρονα εργαλεία καθώς επιτρέπει την άμεση επισκόπηση της κοιλότητας της μήτρας και την δυνατότητα λήψης κατευθυνόμενων βιοψιών από ύποπτες περιοχές.
Οι καρκίνοι του ενδομητρίου είναι όλοι αδενοκαρκινώματα, ο πιο συχνός που καλύπτει το 75-80% των περιπτώσεων είναι το ενδομητροηδές αδενοκαρκίνωμα. Λιγότερο συχνοί μα περισσότερο επιθετικοί, είναι τα ορμογόνα κονδυλοματικά αδενοκαρκινώματα και τα αδενοκαρκινώματα με κύτταρα διαυγή που αποτελούν το 10 και το 4-5% όλων των καρκίνων του ενδομητρίου. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις πρόκειται για μικτές μορφές .
Υπάρχουν δύο τύποι καρκίνου της μήτρας:
- Τύπου Ι καρκίνωμα: οιστρογονοεξαρτώμενοι καρκίνωμα
- Τύπου ΙΙ καρκίνωμα: οιστρογόνα-ανεξάρτητο καρκίνωμα
Η διαβάθμιση (grading) αναφέρεται στην μικροσκοπική παθολογοανατομική εικόνα του όγκου και δηλώνει το βαθμό διαφοροποίησης των νεοπλασματικών κυτταρων και ομοιότητάς των προς τα κύτταρα του ιστού προέλευσης – σε όρους π.χ. μορφολογίας του πυρήνα ή ιστολογικής αρχιτεκτονικής. Όσο πιο πτωχή η διαφοροποίηση ενός όγκου (G3), τόσο υψηλότερος βαθμός του αποδίδεται, κάτι που κατα κανόνα προοιωνίζει και επιθετικότερη βιολογική συμπεριφορά.
Η ταξινόμηση του καρκίνου του ενδομητρίου της μήτρας σε στάδια διευκολύνει την πρόγνωση και την επιλογή της θεραπείας.
Τα στάδια αυτά είναι:
Ο καρκίνος περιορίζεται στα επιθηλιακά κύτταρα.
Ο καρκίνος που πρόσβαλε τη μήτρα αλλά όχι τον τράχηλο (περιορίζεται στο σώμα της μήτρας)
Ο καρκίνος έχει επεκταθεί προς τον ενδοτράχηλο (όχι όμως και τις εξωτερικές περιοχές)
Ο καρκίνος έχει προχωρήσει εκτός της μήτρας που πρόσβαλε την πύελο και τους γειτονικούς λεμφαδένες αλλά όχι την ουροδόχο κύστη και το ορθό.
Ο καρκίνος πρόσβαλε την ουροδόχο κύστη και το ορθό.ν πύελο και τους γειτονικούς λεμφαδένες αλλά όχι την ουροδόχο κύστη και το ορθό.
Για την επιλογή της καταλληλότερης θεραπευτικής αγωγής πρέπει να λαμβάνονται και οι παράμετροι που θεωρούνται σήμερα σημαντικές όπως η ηλικία της ασθενούς, η γενική υγεία και το ιατρικό ιστορικό της ασθενούς, η επιθυμία της για τεκνοποίηση, το στάδιο της νόσου και η διαφοροποίηση του όγκου (Grading).
Αναλόγως του σταδίου, οι θεραπείες περιλαμβάνουν:
Η αφαίρεση της μήτρας καθώς και των σαλπίγγων και ωοθηκών αποτελεί την πιο συχνή μορφή θεραπευτικής αντιμετώπισης στον καρκίνο του ενδομητρίου σταδίου 1. (Figo Ia, G1, G2.) τα ποσοστά πενταετούς επιβίωσης είναι πολύ καλά, Αναφέρονται ποσοστά πενταετούς επιβίωσης έως και 95%.
Η αφαίρεση της μήτρας, των σαλπίγγων και ωοθηκών και λεμφαδενικός καθαρισμός στην περιοχή της πυέλου (πυελική λεμφαδενεκτομή) καθώς και γύρω από την αορτή (παραορτική λεμφαδενεκτομή).
Ακτινοθεραπεία και Χημειοθεραπεία , Oρμονοθεραπεία
Η χειρουργική θεραπεία αποτελεί θεμέλιο λίθο της αντιμετώπισης του καρκίνου του ενδομητρίου.
Η λαπαροσκοπική χειρουργική μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε για την αντιμετώπιση της νόσου, είτε για τη σταδιοποίησή της, την επιβεβαίωση δηλαδή του σταδίου και της έκτασής της. Οι δυνατότητες και η εμπειρία της χειρουργικής ομάδας είναι καθοριστικοί παράγοντες για την εφαρμογή λαπαροσκοπικών τεχνικών στη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου της μήτρας.
Δείτε αναλυτικά για την ολική λαπαροσκοπική υστερεκτομή με λεμφαδενικό καθαρισμό για τον καρκίνο του ενδομητρίου
Σε περιπτώσεις προχωρημένου σταδίου ή όπου η ασθενής δεν μπορεί να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση επιλέγεται η Ακτινοθεραπεία, μόνη ή σε συνδυασμό με Χημειοθεραπεία.
